Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Felsefi düşünmenin ön koşullarından biri felsefi soru oluşturmaktır. “Felsefi soru nasıl oluşturulur” sorusunu yanıtlayabilmemiz için öncelikli olarak felsefi sorunun/felsefe sorusunun ne olduğunun belirlenmesi gerekir. Bu nedenle “soru-felsefi soru” arasındaki farkı belirleyip felsefi sorunun niteliklerini belirlememiz gerekmektedir.
Soru sorma; bilme, anlama, merak giderme, bir ihtiyacı karşılama vb. isteklerin karşılanmasına yönelik bir edimdir. “Günlük yaşayışımızda soruların çoğu eylemlerle ilgilidir; pratiğin içine gömülmüştür. Sorandaki belli bir ihtiyacın, eylemlerden ayrılamayan bir eksikliğin dile getirilmesidir. Bu eksiklik ya bir yaptırma ile giderilir ya da bir yapmada belirmiştir”.
Örneğin “Bugün yağmur yağacak mı?” sorusu, hava durumuna bakma eylemiyle giderilebilir. Bu türden bir sorunun kendi başına bir anlamı da yoktur.
Bu da, felsefi sorunun günlük sorudan farkını ortaya çıkaran “kendilik” özelliğidir. Yani bir felsefi soru, henüz bir soru iken kendi başına bir anlam taşımaktadır. Bu sorularla kişi, gündelik hayatın ötesinde yeni bir yöne bakmaya başlar.
Soran ve sorulan bağlamında ele alınacak olursa, günlük sorular genelde sorulana bağlı sorulardır, yanıtları da sorulandadır. Ancak felsefi soruyu soran kişi, soruyu öncelikli olarak kendine yöneltir. Uygur’un belirttiği gibi “felsefe sorusu aslında, birinin -filozofun- başka birinden sorduğu bir soru değildir. Filozof kendi kendine soru soran kişidir”.
Bu, felsefi soruların, başkasına sorulamayacağı anlamı taşımaz; başkasına sorulsa da, soruyu ilkin kendisi için sorduğunu; kendi kendine sormak işini üstlendiğini gösterir.
Örneğin “x kişisinin evinde kaç oda var?” sorusundaki “kaç” bir boşluğu işaret eder. Bu boşluk, dünyaya başvurularak doldurulur; dolayısıyla “dünyaya bağlılık” söz konusudur. Oysa felsefe soruları bir boşluk içermez; dolayısıyla dünyaya başvurmayı gerektirmez.
Örneğin “Nedir?” belli bir boşluk değildir; yerine ne konursa konsun doldurulamaz. Öte yandan felsefede her doldurma tümcesi, o sorunun eskisinden daha çok ayak direyerek sorulmasına yol açar. Günlük soruların doldurulmasında dünyaya bağlılık söz konusuyken felsefe sorularının böyle bir bağlılığı yoktur.
Öte yandan günlük soruların yanıtları kesindir ve hemen o anda elde edilebilecek türdendir. Oysa felsefi soruların yanıtları kesin olmamakla birlikte bu soruları yanıtlamak ayrı bir çaba gerektirmektedir. Yanıtlarının kesin olmaması ise, doğru yanıtın olmadığı anlamına gelmez; felsefi sorunun yanıtında doğrunun nasıl gerekçelendirildiği önem taşır. Felsefi soru, gerekçelendirme ve temellendirme yapılmamış yanıtları reddeder.
Son olarak “nedir” sorusunun anlam-bağlamı, felsefi soru ile günlük soru arasındaki farkı belirlememizde önemli bir rol oynamaktadır. Günlük sorulardaki “nedir?”, nesneye yöneliktir ve soran, soru sorduğu kimseden, ortaklaşa algı çevrelerine giren bir nesnenin, çok kez adını öğrenmek ister. „Bu nedir?‟, „Bana bunun adını söyler misiniz?‟ demektir”. Oysa felsefi sorular, bir ad bildirme çağrısı değildir. „Ruh nedir?‟ diye sorduğumuzda, adını bildiğimiz bir şeyi sorarız. Bilmek istediğimiz, (…) ruh’un adı değil, ruha ilişkin başka bir şeydir. Felsefi sorulardaki “nedir?”, felsefe sorusunu var eden bir temel olarak karşımıza çıkmaktadır:
‘Nedir‘ felsefe sorularının kuruluşunu belirler. Felsefe sorularındaki „Felsefe nedir‟, bu soruları başka alanda yer alan sorulardan, bu arada günlük yaşayış sorularından kesin olarak ayrı tutmamızı gerektiren esaslı bir işarettir. Soru tiplerini külfetsizce ayırmayı sağlamakla kalmaz; felsefe sorularını felsefe sorusu yapan ölçüyü, kriterium’u verir. Felsefe sorularındaki nedir dışa ait bir ek değil, felsefe sorusunu var eden temeldir.
Bakınız; Felsefe Nedir?
Bu bakımdan felsefi soru, konu edindiği şeylerin neliğini, onların varoluşlarının olanağına ilişkin koşulları araştırmaya yöneliktir. “Bir şeyi o şey yapan şey nedir”li sorular olması bakımından felsefi sorular, hem anlamaya, anlamlandırmaya yönelik hem de bilmeye yönelik sorulardır.
Tarih: 2020-11-13 08:55:48 Kategori: Felsefe
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Felsefi sorular nasıl sorulur? Nedir
Felsefi Soru Oluşturma yöntemleri
Felsefi Soru Oluşturma konu anlatımı Felsefe ders notları ve kitapları kullanılarak derlenmiştir.Felsefi düşünmenin ön koşullarından biri felsefi soru oluşturmaktır. “Felsefi soru nasıl oluşturulur” sorusunu yanıtlayabilmemiz için öncelikli olarak felsefi sorunun/felsefe sorusunun ne olduğunun belirlenmesi gerekir. Bu nedenle “soru-felsefi soru” arasındaki farkı belirleyip felsefi sorunun niteliklerini belirlememiz gerekmektedir.
Soru ve Felsefi Soru Arasındaki Fark
Soru (günlük soru) ile felsefi soru ayrımından yola çıkmak, bize hem felsefi sorunun ne olduğunu hem de ne olmadığını anlama fırsatı vermektedir.Soru sorma; bilme, anlama, merak giderme, bir ihtiyacı karşılama vb. isteklerin karşılanmasına yönelik bir edimdir. “Günlük yaşayışımızda soruların çoğu eylemlerle ilgilidir; pratiğin içine gömülmüştür. Sorandaki belli bir ihtiyacın, eylemlerden ayrılamayan bir eksikliğin dile getirilmesidir. Bu eksiklik ya bir yaptırma ile giderilir ya da bir yapmada belirmiştir”.
Örneğin “Bugün yağmur yağacak mı?” sorusu, hava durumuna bakma eylemiyle giderilebilir. Bu türden bir sorunun kendi başına bir anlamı da yoktur.
Bu da, felsefi sorunun günlük sorudan farkını ortaya çıkaran “kendilik” özelliğidir. Yani bir felsefi soru, henüz bir soru iken kendi başına bir anlam taşımaktadır. Bu sorularla kişi, gündelik hayatın ötesinde yeni bir yöne bakmaya başlar.
Soran ve sorulan bağlamında ele alınacak olursa, günlük sorular genelde sorulana bağlı sorulardır, yanıtları da sorulandadır. Ancak felsefi soruyu soran kişi, soruyu öncelikli olarak kendine yöneltir. Uygur’un belirttiği gibi “felsefe sorusu aslında, birinin -filozofun- başka birinden sorduğu bir soru değildir. Filozof kendi kendine soru soran kişidir”.
Bu, felsefi soruların, başkasına sorulamayacağı anlamı taşımaz; başkasına sorulsa da, soruyu ilkin kendisi için sorduğunu; kendi kendine sormak işini üstlendiğini gösterir.
Metne ilişkin felsefi sorular oluşturma
Felsefi soruyu günlük sorulardan ayıran bir diğer özellik de “dünyayla kurulan bağ”da açığa çıkar: “Kaç, kim, ne kadar” gibi sözcükler içeren günlük sorular, bir eksiklik, boşluk içerir.Örneğin “x kişisinin evinde kaç oda var?” sorusundaki “kaç” bir boşluğu işaret eder. Bu boşluk, dünyaya başvurularak doldurulur; dolayısıyla “dünyaya bağlılık” söz konusudur. Oysa felsefe soruları bir boşluk içermez; dolayısıyla dünyaya başvurmayı gerektirmez.
Örneğin “Nedir?” belli bir boşluk değildir; yerine ne konursa konsun doldurulamaz. Öte yandan felsefede her doldurma tümcesi, o sorunun eskisinden daha çok ayak direyerek sorulmasına yol açar. Günlük soruların doldurulmasında dünyaya bağlılık söz konusuyken felsefe sorularının böyle bir bağlılığı yoktur.
Öte yandan günlük soruların yanıtları kesindir ve hemen o anda elde edilebilecek türdendir. Oysa felsefi soruların yanıtları kesin olmamakla birlikte bu soruları yanıtlamak ayrı bir çaba gerektirmektedir. Yanıtlarının kesin olmaması ise, doğru yanıtın olmadığı anlamına gelmez; felsefi sorunun yanıtında doğrunun nasıl gerekçelendirildiği önem taşır. Felsefi soru, gerekçelendirme ve temellendirme yapılmamış yanıtları reddeder.
Son olarak “nedir” sorusunun anlam-bağlamı, felsefi soru ile günlük soru arasındaki farkı belirlememizde önemli bir rol oynamaktadır. Günlük sorulardaki “nedir?”, nesneye yöneliktir ve soran, soru sorduğu kimseden, ortaklaşa algı çevrelerine giren bir nesnenin, çok kez adını öğrenmek ister. „Bu nedir?‟, „Bana bunun adını söyler misiniz?‟ demektir”. Oysa felsefi sorular, bir ad bildirme çağrısı değildir. „Ruh nedir?‟ diye sorduğumuzda, adını bildiğimiz bir şeyi sorarız. Bilmek istediğimiz, (…) ruh’un adı değil, ruha ilişkin başka bir şeydir. Felsefi sorulardaki “nedir?”, felsefe sorusunu var eden bir temel olarak karşımıza çıkmaktadır:
‘Nedir‘ felsefe sorularının kuruluşunu belirler. Felsefe sorularındaki „Felsefe nedir‟, bu soruları başka alanda yer alan sorulardan, bu arada günlük yaşayış sorularından kesin olarak ayrı tutmamızı gerektiren esaslı bir işarettir. Soru tiplerini külfetsizce ayırmayı sağlamakla kalmaz; felsefe sorularını felsefe sorusu yapan ölçüyü, kriterium’u verir. Felsefe sorularındaki nedir dışa ait bir ek değil, felsefe sorusunu var eden temeldir.
Bakınız; Felsefe Nedir?
Bu bakımdan felsefi soru, konu edindiği şeylerin neliğini, onların varoluşlarının olanağına ilişkin koşulları araştırmaya yöneliktir. “Bir şeyi o şey yapan şey nedir”li sorular olması bakımından felsefi sorular, hem anlamaya, anlamlandırmaya yönelik hem de bilmeye yönelik sorulardır.
Tarih: 2020-11-13 08:55:48 Kategori: Felsefe
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx